تاریخچه فوتبال ایران

تیم ملی فوتبال ایران نخستین بار در سال 1320 برای حضور در یک بازی دوستانه تشکیل گردید. این تیم اولین بازی خود را در ششم شهریور 1320 در کابل پایتخت افغانستان با تیم ملی این کشور انجام داد که یک بر صفر شکست خورد. اعضای تیم ایران در این دیدار عبارت بودند از: فتح ا.. مین باشیان، احمد گلبو،

فرزانگان، محمد انشا، عباس تنیده گر، حسن گوشه، احمد خطیبی (محمد مهاجر)، اکبر حیدری (کاپیتان)، عبدا.. سعیدی، ناصر انشا و آرتوش آساطوریان. در آن زمان مربی تیم ملی ایران، حسین صدقیانی بود. از سال 1320 تا کنون بیست و پنج مربی بر روی نیمکت تیم ملی ایران در مسابقات رسمی نشسته اند. تیم ملی ایران تاکنون در جام ها و تورنمنت های متعددی حضور یافته است که مهمترین آنها جام های جهانی 1978 و 1998 (البته ایران به جام جهانی 2006 صعود نموده است)، بازیهای المپیک 1964 و 1972 بوده است.

این بار در باره ی تاریخچه ی فوتبال در ایران نوشتم دفه ی بعد هم بخش دومش رو خواهید خواند مقاله ی خوبیه به نظر خودم ....نفت و فوتبال در کشور ما دو یار همنشین هستند، از همان روزهایی که طلای سیاه در این سرزمین فوران زد فوتبال هم آمد و در پوست و خون مردم جنوب کشور جاری شد.
فوتبال ورزش کم خرج و کم هزینه ای بود که اولین بار توسط انگلیسی ها در سال 1287 هجری شمسی به ایران آمد. انگلیسی ها از طریق بندر بوشهر برای دستیابی به ذخایر نفتی ما وارد ایران شدند و نخستین توپ فوتبال در بوشهر به زمین خورد . اما پس از توقف کوتاهی در بوشهر در مسجد سلیمان که مهد نفت ایران و خاورمیانه بود، مستقر شدند و از بدو استقرار خود بساط فوتبال را در مسجد سلیمان – ایران گستردند.
بی تردید می توان گفت که نخستین زمین رسمی فوتبال در مسجد سلیمان بنا شد. نخستین مسابقه های رسمی فوتبال مسجد سلیمان که اولین مسابقه های رسمی ایران بوده بین واحدهای کارگاههای مستقر در مسجد سلیمان، برگزار شد که در این تیمها بازیکنان ایرانی، انگلیسی، هندی، و ارمنی با توجه به موقعیت شغلی خود شرکت داشتند، که بازیها با نظم و ترتیب ویژه توسط داوران انگلیسی و هندی اداره و برگزار می شد.
این بار در باره ی تاریخچه ی فوتبال در ایران نوشتم دفه ی بعد هم بخش دومش رو خواهید خواند مقاله ی خوبیه به نظر خودم ....
نفت و فوتبال در کشور ما دو یار همنشین هستند، از همان روزهایی که طلای سیاه در این سرزمین فوران زد فوتبال هم آمد و در پوست و خون مردم جنوب کشور جاری شد.
فوتبال ورزش کم خرج و کم هزینه ای بود که اولین بار توسط انگلیسی ها در سال 1287 هجری شمسی به ایران آمد. انگلیسی ها از طریق بندر بوشهر برای دستیابی به ذخایر نفتی ما وارد ایران شدند و نخستین توپ فوتبال در بوشهر به زمین خورد . اما پس از توقف کوتاهی در بوشهر در مسجد سلیمان که مهد نفت ایران و خاورمیانه بود، مستقر شدند و از بدو استقرار خود بساط فوتبال را در مسجد سلیمان – ایران گستردند.
بی تردید می توان گفت که نخستین زمین رسمی فوتبال در مسجد سلیمان بنا شد. نخستین مسابقه های رسمی فوتبال مسجد سلیمان که اولین مسابقه های رسمی ایران بوده بین واحدهای کارگاههای مستقر در مسجد سلیمان، برگزار شد که در این تیمها بازیکنان ایرانی، انگلیسی، هندی، و ارمنی با توجه به موقعیت شغلی خود شرکت داشتند، که بازیها با نظم و ترتیب ویژه توسط داوران انگلیسی و هندی اداره و برگزار می شد.

اولین تیم فوتبال در ایران ........
در پایان دوره قاجاریه(1919) برای قدردانی از کوشش های برادران سردارخان که تحصیل کرده بلژیک بودند و درامر بسط و گسترش فوتبال نقش داشتند، یک تیم تشکیل شد. بازیکنان معروف آن تیم" برادران مفتاح"،" اکبر توفان"،" پان اسدالله"، "رضا والی کلانتری"، "هراند گالوستیان" و" گالیک هاراتونیان" بودند.

نخستین رقابت های داخلی.......
"ابوالفضل صدری" رئیس سازمان وقت ورزش، تشکیل تیم های آزاد در تهران را تشویق و ترغیب کرد و حتی برای برندگان رقابت های داخلی جوایزی تعیین نمود. تیمی به نام تهران که اعضای آن از بازیکنان رشته های ورزشی مختلف جمع آوری شده بودند، موفق به فتح نخستین دوره رقابت های داخلی فوتبال شد، با بازیکنانی چون" برادران سردارخان"، "اکبر توفان "، "حیدری"،"  کریم زند" و" مفتاح".
چندی بعد" حسین صدیقانی" که برای ادامه تحصیلات عالیه به ترکیه رفته بود، به تیم فنر باغچه این کشور وسپس" راپیدوین اتریش" ملحق شد. او پس از بازگشت به ایران، موسس یک تیم در شهر مقدس مشهد شد . صدیقانی از جمله اولین کسانی بود که دراروپا با فوتبال مدرن و نوین آشنا شده بود. حضور او در فوتبال ایران مصادف شد با انتقال تجربه و دانش روز فوتبال جهان به جوانان علاقمندی که تشنه یادگیری صحیح این رشته ورزشی بودند.

نخستین فوتبال باشگاهی در ایران......
فوتبال باشگاهی در تهران هم از سال1300 شمسی راه اندازی شد و اولین تیم باشگاهی «کلوپ ایران» نام داشت. در همان سال تیم منتخب تهران، که در حقیقت همان تیم ملی بود، با تیم «کلنی»  انگلیسی های مقیم تهران در یک دیدار جدی به پیروزی رسید.

اولین دیدار برون مرزی........
تیم منتخب اتحادیه کارگران تحت عنوان تیم تهران اولین سفر برون مرزی که جنبه غیر رسمی داشت را به" بادکوبه" انجام داد. البته حاصل 3 بازی فوتبالیست های آن موقع کشورمان، 3 شکست پیاپی با نتایج 4 بر یک ، 3 بر صفرو 2 بر صفر بود.
در سال 1304 تیم شوری سابق (روسیه) از تیم منتخب ایران دعوت کرد تا سه دیدار در بادکوبه برگزار کند.
تیم ملی متشکل از سه باشگاه: «توفان، اسپرت ارامنه و کلوپ تهران (کلوپ ایران)» که از تیمهای مطرح آن دوره بودند، با نام «منتخب تهران» عازم بادکوبه شدند.
در واقع در ترکیب اولین تیم ملی فوتبال که در کشورمان تشکیل شد، بازیکنانی چون حسینعلی خان سردار (کاپیتان – دروازه بان)، حسین صدقیانی، علی کنی، محمدعی شکوه، احمدعلی خان سردار، حسن مفتاح، امیر اصلانی، عزیز اقتدار، اکبر حیدری، هراند گالوستیان، ناصر انشاء، کریم زندی، رضا قلی کلانتر، عزیزالله افخمی، محمد علی خان سردار، و اخویها حضور داشتند.
حسینعلی خان سردار و حسین صدقیانی از جمله بازیکنانی بودند که در تیمهای مشهور سوئیس و بلژیک نیز توپ می زدند. حسینعلی خان سردار عضو تیم مشهور «سروت» ژنو بود که یکبار نیز پیراهن تیم ملی سوئیس را به تن کرده است. حسین صدقیانی هم عضو تیم «شارلروا» بلژیک بود.
 نتیجه سفر تیم ملی به بادکوبه، دو شکست و یک تساوی بود.
 و ادامه مسابقات.........
درسپتامبر1941، تیم ملی فوتبال ایران اولین بازی رسمی خود را در برابر افغانستان و در کابل برگزار کرد، مسابقه ای که به تساوی بدون گل انجامید. اساس تشکیل نخستین تیم ملی رسمی کشورمان به سال 1940 باز می گردد. بین سالهای تشکیل نخستین تیم ملی رسمی کشورمان به سال 1941و 1963 ، ملی پوشان کشورمان فقط در سال 1951( بازی های آسیایی دهلی نو) به مرحله فینال دور نخست رقابت ها راه یافتند و این تنها موفقیت تیم ملی در طول این سالها محسوب می شد.
ازسال 1960 اولین دوره مسابقات باشگاهی ایران شکل گرفت و در طی سالهای 1962 تا 1970، تدریجاً فوتبال ایران قوی تر شد و در صحنه های بین المللی چهره موفق تری از خود نشان داد. حضور در مرحله یک چهارم نهایی المپیک توکیو(1964)، قهرمانی در بازی های آسیایی( 1968) فتح جام باشگاه های آسیا توسط استقلال تهران(1970) از جمله مواردی بود که رشد توانایی های فوتبال ایرانی را تایید می کرد.
دومین دوره مسابقات لیگ سراسری کشورمان در سال 1968 شروع و 11 سال ادامه داشت( تا سال 1978) .
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1979 و تغییراتی که در ساختار اجرایی و اموراداری فدراسیون فوتبال رخ داد، برای مدتی رقابت های باشگاهی سراسری به تعویق افتاد. این امر تا شروع لیگ قدس که در آن تیم های منتخب استان های کشور حضور داشتند، ادامه یافت. از سال 1989 دوباره بازی های باشگاهی و این بار تحت عنوان لیگ آزادگان راه اندازی شد و این برای کشوری که هشت سال (1980 تا 1988) درگیر جنگ با عراق بود یک افتخار بزرگ به حساب می آمد.

مسابقات مقدماتی <1978آرژانتین>..
جام جهانی 1978 دومین حضور تیم ملی فوتبال ایران در دوره مقدماتی این بازیها بود.
 از 20 تیم شرکت کننده در این مسابقات تنها یک تیم حق ورود به آرژانتین را داشت. این رقابتها ابتدا در 5 گروه برگزار شد. ایران در گروه سوم و با عربستان، سوریه و عراق هم گروه شد که تیم عراق خود را کنار کشید و مسابقات به صورت رفت و برگشت انجام شد.
اولین دیدار ما در برابر تیم ملی عربستان بود که در ریاض برگزار شد و عربستان در خانه خود با سه گل بازی را واگذار کرد. ستاره این میدان غلامحسین مظلومی بود که ضمن به ثمر رساندن دو گل با پاس زیبای خود حسن روشن را نیز در موقعیت گل سوم قرار داد. دومین دیدار مقابل تیم ملی سوریه پر از انتقاد بود و تیم ایران تنها به لطف یک حادثه به گل دست یافت. در دقیقه 80 روی محمد صادقی خطا شد که ضربه خطا را علی پروین به زیبایی در زاویه سمت چپ دروازه سوریه جا داد. پس از این پیروزی تیم سوریه از دیدار برگشت در تهران عذر خواست. ایران در بازی با عربستان به دلیل تشریفاتی بودن آن با تیم امید خود به میدان رفت و با گلهای یوسفی و شریفی به برتری دست یافت. تیمهای هنگ کنگ، کره جنوبی، کویت و استرالیا نیز فاتحین سایر گروهها بودند. مقرر شد این پنج تیم به صورت رفت و برگشت نماینده آسیا- اقیانوسیه را معرفی کنند. تیم ایران در نخستین گام با گلهای حسین کازرانی و غفور جهانی هنگ کنگ را در خانه شکست داد. ایران سپس راهی "پوسان" شد تا با کره جنوبی دیدار کند. دیداری که 75 دقیقه آن با دفاع مطلق تیم ملی ایران همراه بود و در نهایت یک امتیاز با ارزش به همراه داشت.
حساس ترین دیدار رفت ما با استرالیا بود. ایران در حالی به این پیکار می رفت که خاطره خوبی از شکست 3 بر صفر خود در دوره مقدماتی جام جهانی 1974 مونیخ از این تیم نداشت. در دقیقه 71، 25 هزار تماشاگر استرالیایی شاهد گل پیروزی ایران بودند. پایه گذار این گل محمد صادقی بود که پاس او را حسن روشن به زیبایی به تور دروازه دوخت تا زحمات ناصر حجازی که در این دیدار خوش درخشیده بود، بی ثمر نماند.
 آخرین دیدار دور رفت با تیم کویت در تهران برگزار شد. کویتی ها با وجود جدیت و تحمل زحمات فراوان سرانجام در دقیقه 48دروازه خود را به غفور جهانی واگذار کردند.
 دیدار دور برگشت با بازی ایران و کره در تهران برگزار شد. تیم ما دو نیمه متفاوت را پشت سرگذاشت. کره جنوبی نیمه اول را با یک گل شادمان به رختکن رفت اما در نیمه دوم حسن روشن با دو گل دیدنی ایران را از حریف چشم بادامی اش پیش انداخت. اما بازیکن کره ای در دقیقه 89 دروازه حجازی را گشود تا تساوی 2-2 شکل بگیرد.
در دیدار ایران و هنگ کنگ، ملی پوشان ما در نیمه اول با  گلهای غفور جهانی (2گل) و کازرانی کار را تمام کردند و به سه امتیاز دست یافتند.
بهترین بازی ایران در دور برگشت با استرالیا بود که غفور جهانی با گشودن دروازه میهمان یک صد هزار تماشاگر را به وجد آورد. با توجه به آنکه پس از این پیروزی، صعود ما قطعی شد در دیدار آخر با کویت با بازیکنان جوانتر بازی تشریفاتی را 2 بر صفر بردیم و بدین ترتیب برای نخستین بار راهی جام جهانی شدیم.

اولین حضور ستارگان پارسی در بزرگترین رویداد فوتبال..
حضور در آرژانتین..
 مرحله نهایی جام جهانی 1978...
ایران در گروه چهارم، با تیمهای هلند، اسکاتلند و پرو همگروه بود. هلند عنوان نایب قهرمانی جهان را در کارنامه داشت و اسکاتلند با پشت سرگذاشتن انگلستان به این میدان آمده بود پرو هم یکی از سه تیم برتر فوتبال مستحکم امریکای جنوبی محسوب می شد. در چنین موقعیتی تیم ایران وارد ورزشگاه "مندوزا" آرژانتین شد تا در برابر تیم پرآوازه ای همچون هلند روبرو شود. 38 دقیقه مقابل هلند بی هدف به توپ ضربه زدیم و دفاع کردیم تا اینکه هلندی ها صاحب ضربه پنالتی شدند و "رنسن برینگ" از آن گل ساخت. گل دوم هلندی ها بار دیگر توسط "رنسن برینگ" با یک پرش بلند از روی مدافع و دروازه بان ما با ضربه سرمحکم به ثمر رسید و گل سوم نیز نظیر گل اول بود که با  خطای مدافعان ما از ضربه پنالتی به دست آمد.
دومین دیدار تیم ملی ایران در"کوردوبا" مقابل تیم اسکاتلند انجام شد. در حالیکه نیمه اول می رفت تا بدون گل خاتمه یابد توپ اسکندریان به اشتباه وارد دروازه ما شد. در دقیقه 60 ایرج دانایی فر پس از عبور از دفاع و در زاویه ای کاملاً بسته توپ را به تور دروازه اسکاتلند دوخت. اسکاتلند که انتظار این گل را نداشت دست به حملات شدیدی تا پایان روی دروازه ایران زد اما با وجود آنکه توپ تا روی خط دروازه ما هم پیش آمد، هرگز از آن عبور نکرد.
در دیدار ایران و پرو "کوبیلاس" مهاجم مشهور پرویی مرد اول میدان بود که سه گل از چهار گل پرو را به ثمر رساند. تک گل ایران هم توسط حسن روشن وارد دروازه این تیم آمریکای جنوبی شد. بدین ترتیب پرونده تنها حضور ایران در جام جهانی بسته شد و پس از آن فوتبال ایران غیبتی 12 ساله در عرصه رقابتهای بین المللی را تحمل کرد.

بازیهای مقدماتی1998برای حضور  دوم...

 1998 - فرانسه..
تیم ملی کشورمان در ششمین حضور خود در مسابقات مقدماتی جام جهانی با تیمهای مالدیو، سوریه و  قرقیزستان در یک گروه قرار گرفت که این مسابقات بطور رفت و برگشت در دمشق و تهران برگزار شد.
 12 خرداد سال 1376 تیم ملی در اولین گام با تیم بسیار ضعیف مالدیو روبرو شد و توانست 17 بار دروازه این تیم را باز کند تا به یک رکورد جهانی در کسب نتیجه تیمی و یک رکورد دیگر در تعداد گلهای به ثمر رسیده یک بازیکن (کریم باقری – 7 گل) دست یابد.
در روز دوم مسابقات تیم ملی با 7 گل قرقیزستان را درهم کوبید. سرانجام در روزهای آخر دور رفت تیمهای ایران و سوریه به دیدار هم رفتند. همه امید تیم سوریه به این میدان گره خورده بود تا گل شماری برتری ایران را با کسب امتیاز بیشتر جبران کند اما در دقیقه 65 علی دایی بر روی پاس کریم باقری تمام آرزوهای تیم سوریه را بر باد داد تا با همین تک گل صعود تیم ایران به مرحله بعد هموار شود.
دیدارهای برگشت در تهران در حقیقت مسابقاتی تشریفاتی به حساب می آمد. چرا که اندوخته ما تا آنجا بود که حتی باخت به تیم ملی سوریه نیز مانع از صعود نمی شد. در تاریخ 19 خرداد ماه و به فاصله یک هفته از دیدارهای رفت تیم ملی ایران 3 بر 1 بر تیم قرقیزستان که به خود آمده بود غلبه کرد. تیم سوریه هم 12 بر صفر مالدیو را شکست داد. در روز دوم شکست 2 بر 1 سوریه مقابل قرقیزستان حادثه عجیبی بود، تا تیم سوریه تمام امیدهای خود را از دست بدهد. در حالی که ایران با 9 گل زده به مالدیو عملاً صعود خود را جشن گرفت. سرانجام در روز پایانی دو تیم ایران و سوریه به مصاف هم رفتند. نخستین گل ایران در دقیقه 10 توسط رضا شاهرودی به ثمر رسید اما یک دقیقه بعد  سوری ها آن را جبران کردند.
در دقیقه 28 علیرضا منصوریان گل دوم ایران را با ضربه سر به ثمر رساند.  اما 10 دقیقه بعد روی اشتباه فاحش دروازه بان و خط دفاعی گل دوم را هم پذیرا شدیم. حملات ایران در نیمه دوم نتیجه ای در بر نداشت و این دیدار سرانجام با نتیجه مساوی 2 بر 2 خاتمه یافت و بدین ترتیب ایران با 16 امتیاز به مرحله بعد راه یافت. در پایان رقابتهای مقدماتی سایر گروهها علاوه بر ایران تیمهای عربستان، چین، کره جنوبی ، قزاقستان، ازبکستان، امارات، ژاپن، قطر و کویت به مرحله بعدی صعود کردند.
در مرحله دوم این مسابقات تیمها به دو گروه تقسیم شدند و ایران با تیمهای چین، عربستان، کویت و قطر در گروه اول به رقابت پرداخت. 22 شهریور ماه، با دیدار ایران و چین رقابتهای گروه اول آغاز شد.
چینی ها برای آنکه فاتح این دیدار شوند آن را از پکن به شهر دالیان بردند زیرا عقیده داشتند در این شهر هرگز شکست نخورده اند. اما طلسم اقبال چینی ها در نیمه دوم با 4 گل ایران در هم شکست. اگر چه ایران در نهایت 4 بر 2 این دیدار را به سود خود خاتمه داد. اما از نظر هماهنگی چنگی به دل نزد. شاید اگر درخشش فوق تصور مهدی مهدوی کیا نبود از همان روز اول با بن بست مواجه می شدیم.

جمعه 28 شهریور 100 هزار تماشاگر ورزشگاه آزادی را قرق کرده بودند تا شاهد پیروزی دوم ایران باشند اما عربستان که با رهبری مربی پرتغالی خود «وینگادا» تیمی منسجم نشان می داد. حتی گل اول را هم وارد دروازه ما کرد.

تیم ملی اگر چه از بازیکنان شاخصی سود می برد اما عدم هماهنگی لازم باعث شد تا از حملات خود نتیجه لازم را نگیرد. در این دیدار کریم باقری نبوغ خود را نشان داد و این بازی را به تساوی کشاند. ایستگاه بعدی ایران ورزشگاه نادی الکویت بود که 35 هزار تماشاگر کویتی خواهان پیروزی تیم کشورشان بود.
کویت نیمه اول را با یک گل به سود خود خاتمه داد. در نیمه دوم ایران میزبان خود را به عقب نشینی واداشت اما تا دقیقه 90 بازی دروازه کویت ها بسته ماند تا سرانجام کریم باقری یکبار دیگر با فداکاری گل تساوی را وارد دروازه کویت کرد.
11 مهرماه بار دیگر ایران در ورزشگاه آزادی میزبان بود. شاید ایران در این دیدار به مراتب بهتر از سایر بازیها به میدان آمد و با یک بازی روان از همان ابتدای بازی حریف را تحت فشار قرار داد و با 3 گل کریم باقری (2 گل) و علی دایی این دیدار را به سود خود خاتمه داد و به عنوان تیم صدرنشین شرایط بهتری برای خود دست و پا کرد.
چینی ها که از بازی رفت در خانه خود شوکه شده بودند 25 مهرماه به تهران آمدند تا شاید بازی دور رفت را با برتری به فراموشی بسپارند، اما تیم ملی ایران در حضور 100 هزار تماشاگر سربلند بیرون آمد و 4 بر 1 چینی ها را در هم شکست.
سرانجام ایران مزه تلخ شکست را در عربستان چشید. یک بازی بدون برنامه و آوردگاهی که مربیان تیم ملی به دلیل اتخاذ تاکتیک اشتباه آن را به خاطره ای تلخ تبدیل کردند را یک بر صفر واگذار کردیم. شکست در عربستان تأثیر منفی خود را گذاشت. زیرا حتی 9 آبان ماه در تهران و مقابل یکصد هزار تماشاگر نتوانستیم از سد کویت عبور کنیم و بدون گل متوقف شدیم.
از گروه دوم هم کره جنوبی مستقیماً راهی جام جهانی شد و ژاپن و ایران به عنوان تیمهای دوم گروههای خود برای انتخاب تیم سوم در مالزی به مصاف هم رفتند. قبل از این دیدار محمد مایلی کهن از سوی رئیس فدراسیون فوتبال از کار بر کنارشد و «والدیر ویرا» مربی برزیلی تیم ملی امید، سکان تیم ملی را به دست گرفت. ویرا در کنار دکتر بیژن ذوالفقار نسب تغییراتی در تیم دادند و با دعوت از چند بازیکن جدید به تیم ملی طراوت تازه ای بخشیدند
تیم ملی کشورمان  با وجود ارائه یک بازی قابل قبول نتوانست تیم پیروز میدان باشد و 3-2 مغلوب ژاپن شد.